Với sự phát triển không ngừng của công nghệ vũ trụ trên thế giới, Việt Nam có cơ hội để vươn lên và khẳng định vị thế của mình trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đó, Việt Nam cần chú trọng vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế và tạo môi trường tự do cho các nhà khoa học.
Theo các chuyên gia quốc tế, một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu để phát triển công nghệ vũ trụ là nghiên cứu cơ bản. TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris-Saclay, Pháp), đã chia sẻ kinh nghiệm chuyển đổi từ nghiên cứu hạt nhân sang thiên văn học tại Saclay. Ông cho biết rằng, xuất phát từ việc phát triển bộ cảm biến theo dõi lò phản ứng hạt nhân, các nhà khoa học đã linh hoạt chuyển hướng sử dụng công nghệ đó để quan sát bầu trời. Quá trình này đã giúp Saclay tiến tới công nghệ lượng tử và thương mại hóa sản phẩm thông qua hợp tác với các startup và tập đoàn.
Một yếu tố quan trọng khác là việc chia sẻ mã nguồn mở trong nghiên cứu. TS Quang nhấn mạnh rằng, ở các nước phát triển như Pháp hay Canada, nhóm nghiên cứu nhận tài trợ từ ngân sách bắt buộc phải cung cấp mã nguồn mở để các công ty có thể tham gia cùng phát triển. Điều này không chỉ thúc đẩy sự phát triển của công nghệ mà còn tạo ra môi trường hợp tác giữa các nhà nghiên cứu và doanh nghiệp.
Tuy nhiên, TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia từ Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), cho rằng rào cản lớn nhất của Việt Nam hiện nay là vấn đề quản lý và cơ chế. Ông nhấn mạnh rằng, nếu không trao sự tự do cho các nhà nghiên cứu, thì rất khó phát triển khoa học thực chất. Sở trường lớn nhất của Việt Nam chính là con người, và để thu hút nhân tài, Việt Nam cần một môi trường thông thoáng.
Ông Hiền cũng cho rằng, nhiều trí thức Việt Nam ở nước ngoài muốn về nước nhưng chưa về vì họ không thấy môi trường phù hợp với công việc nghiên cứu. Cơ chế hiện tại chưa thuận lợi để họ cống hiến. Do đó, để phát triển công nghệ vũ trụ, Việt Nam cần tạo môi trường tự do cho nhà khoa học, cho phép họ được nghiên cứu và phát triển công nghệ một cách linh hoạt.
TS Quang cũng nhấn mạnh vai trò của việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp. Hiện mô hình hợp tác công – tư trong khoa học vẫn còn thiếu vắng tại Việt Nam. Việt Nam cần đầu tư đúng trọng tâm và tạo môi trường tự do cho nhà khoa học để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.
Đại diện từ NASA cũng như chuyên gia tại Pháp đều thống nhất rằng, mọi công nghệ đột phá đều bắt đầu từ những bước rất nhỏ và xuất phát từ cái có thể làm được, từ sở trường đang có. Vì vậy, Việt Nam cần tập trung vào việc xây dựng nền tảng nghiên cứu cơ bản, tạo điều kiện cho các nhà khoa học phát triển công nghệ và hợp tác quốc tế để có thể vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.
Read more
