Trong thời đại số, việc phát triển bền vững không chỉ phụ thuộc vào công nghệ mà còn gắn liền với văn hóa số. Tại Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ VI, TS Nguyễn Thị Trang, Giảng viên Học viện Hành chính và Quản trị công, đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của văn hóa số trong xây dựng xã hội số và chính phủ số. Văn hóa số không chỉ là nền tảng mà còn là cốt lõi giúp một quốc gia phát triển bền vững.
TS Nguyễn Thị Trang cho rằng muốn có nền kinh tế số phát triển, trước tiên phải xây dựng một xã hội số. Để có xã hội số, cần phải có văn hóa số từ nhận thức, tư duy đến hành vi ứng xử trên không gian mạng. Điều này đòi hỏi sự thay đổi về cả tư duy và hành vi trong việc tương tác và sử dụng công nghệ. Văn hóa số cần được tích hợp vào mọi khía cạnh của cuộc sống, từ giáo dục đến công việc, giúp tạo ra một cộng đồng số có trách nhiệm và có đạo đức.
Hiện nay, Việt Nam vẫn còn thiếu những quy định cụ thể về văn hóa công vụ số, đặc biệt là trong việc giao tiếp và tương tác số của cán bộ, công chức. Điều này gây ra khoảng trống trong việc định hình văn hóa số cho đội ngũ cán bộ, công chức. Từ đó, TS Nguyễn Thị Trang kiến nghị cần bổ sung nội dung về văn hóa số vào các quy định hiện hành. Đặc biệt, việc xây dựng khung năng lực số, bao gồm cả kỹ năng chuyên môn lẫn đạo đức số và bảo mật thông tin, là rất quan trọng để nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức trong thời đại số.
Vai trò của thanh niên trong việc thúc đẩy văn hóa số cũng được TS Nguyễn Thị Trang đánh giá cao. Thanh niên, đặc biệt là lực lượng tình nguyện viên trẻ, đã tích cực hỗ trợ người dân thực hiện thủ tục hành chính số, đóng vai trò ‘cầu nối số’ giữa người dân và chính quyền. Phong trào ‘xóa mù số’ do đoàn viên, sinh viên triển khai đang giúp rút ngắn khoảng cách số giữa các vùng miền, nhóm tuổi, đối tượng yếu thế. Thanh niên chính là lực lượng tiên phong giúp thúc đẩy quá trình chuyển đổi số và xây dựng văn hóa số trong cộng đồng.
Tuy nhiên, TS Nguyễn Thị Trang cũng cảnh báo về tình trạng lệch chuẩn văn hóa số. Việc lan tỏa thông tin sai lệch trên môi trường số có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Vì vậy, việc ứng dụng AI trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên môi trường số là rất cần thiết. Một video ứng dụng AI đã được giới thiệu tại Diễn đàn, nhằm phản bác luận điệu sai lệch và lan tỏa thông tin chính thống. Điều này cho thấy sự cần thiết của công nghệ trong việc giữ gìn và phát triển văn hóa số lành mạnh.
TS Nguyễn Thị Trang khẳng định rằng chuyển đổi số không chỉ là thay đổi công nghệ mà là thay đổi văn hóa, từ tư duy đến hành vi. ‘Một xã hội số chỉ bền vững khi có văn hóa số là nền tảng’, chị nói. Đồng thời, chị đề xuất xây dựng Luật Công nghiệp Văn hóa, để vừa bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc, vừa thúc đẩy xuất khẩu sản phẩm sáng tạo mang bản sắc Việt Nam ra thế giới trong thời đại số. Điều này không chỉ giúp phát triển kinh tế mà còn góp phần quảng bá văn hóa Việt Nam đến với quốc tế.
