Các vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) tại Việt Nam hiện nay đang phải đối mặt với nhiều thách thức từ các yếu tố an ninh phi truyền thống. Những thách thức này không chỉ dừng lại ở biến đổi khí hậu, dịch bệnh, di cư tự do, buôn bán người, tội phạm và khủng bố, mà còn có nguy cơ lan tỏa, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình an ninh trật tự, cũng như cản trở quá trình phát triển bền vững của các địa phương này.
Trước hết, biến đổi khí hậu đang ngày càng tác động mạnh mẽ đến cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số. Việc thay đổi các điều kiện thời tiết, gia tăng các thiên tai như lũ lụt, sạt lở đất không chỉ ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp mà còn đe dọa đến nơi ở và sinh kế của họ. Cùng với đó, dịch bệnh cũng gia tăng và dễ dàng bùng phát trong những khu vực có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn, làm xấu đi tình trạng sức khỏe và đời sống của người dân.
Ngoài ra, tình trạng di cư tự do, buôn bán người và các hoạt động tội phạm đang diễn biến phức tạp. Nhiều người dân vì tìm kiếm cơ hội kinh tế hoặc do áp lực của hoàn cảnh đã di cư ra các thành phố lớn, tạo ra những áp lực lên các dịch vụ công cộng và tiềm ẩn nhiều rủi ro về an sinh xã hội. Tình trạng buôn bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, vẫn chưa được ngăn chặn triệt để, gây ra những hậu quả nặng nề cho các gia đình và cộng đồng.
Không thể bỏ qua vai trò của khủng bố và các hoạt động tội phạm khác đang ngày càng manh nha và phát triển ở một số khu vực. Các nhóm tội phạm lợi dụng sự khó khăn về kinh tế và sự thiếu thốn thông tin của người dân để thực hiện các hoạt động phạm pháp, gây mất an ninh trật tự.
Nhận diện được những thách thức trên, việc xây dựng và thực hiện các chính sách đồng bộ, toàn diện để giải quyết những vấn đề này là cấp thiết. Chính sách cần gắn với đặc thù của từng vùng, từng dân tộc, nhằm giúp họ ổn định và phát triển. Đầu tiên, cần có những chương trình hỗ trợ đặc biệt trong việc thích ứng với biến đổi khí hậu và phòng chống dịch bệnh. Việc đầu tư cho cơ sở hạ tầng, nâng cao năng lực cho đội ngũ y tế tại chỗ và tăng cường hoạt động tuyên truyền, giáo dục về phòng chống dịch bệnh là vô cùng quan trọng.
Thứ hai, cần tăng cường các hoạt động hỗ trợ sinh kế cho người dân, giảm nghèo bền vững. Điều này không chỉ giúp người dân giảm bớt đi áp lực về kinh tế mà còn hạn chế tình trạng di cư tự do và các hoạt động tội phạm liên quan.
Cuối cùng, phải không ngừng tăng cường vai trò của cơ quan chức năng trong việc bảo vệ an ninh trật tự, đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức pháp luật cho đồng bào và tiếp tục phát huy vai trò của các tổ chức xã hội trong việc hỗ trợ và bảo vệ quyền lợi của người dân.
Một giải pháp quan trọng khác là tăng cường khả năng tiếp cận các dịch vụ công và nâng cao chất lượng cuộc sống cho đồng bào DTTS thông qua các chương trình phát triển bền vững của Chính phủ. Những nỗ lực nhằm tăng cường tiếng nói và sự tham gia của người dân trong quá trình xây dựng và thực hiện các chính sách cũng là yếu tố quyết định cho sự thành công.
Là một thành phần quan trọng trong tổng thể an ninh quốc gia, đảm bảo ổn định và phát triển ở vùng đồng bào DTTS đòi hỏi sự chung tay của cả hệ thống chính trị, cũng như cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, các tổ chức xã hội và Nhân dân.
