Những hiện tượng thiên nhiên hiếm gặp và kỳ lạ gần đây đã thu hút sự chú ý của toàn cầu, từ những tia sét đỏ với hình dạng kỳ dị như trong phim khoa học viễn tưởng đến hiện tượng ‘biển sữa’ và sự tẩy trắng đồng loạt của san hô. Tuy nhiên, đằng sau những cảnh tượng gây sửng sốt này ẩn chứa những mối lo ngại về sự biến đổi khí hậu và tác động xấu tới môi trường.

Sét đỏ, một hiện tượng hiếm hoi, đã được ghi nhận tại dãy Himalaya vào năm 2022. Các nhà nghiên cứu cho rằng mặc dù sét đỏ xảy ra ở tầng khí quyển trên, nhưng chúng thường liên quan đến các biến đổi về thời tiết, có thể rất cực đoan. Nghiên cứu về hiện tượng này không chỉ giúp giải mã những bí ẩn tồn tại mà còn góp phần lý giải cách các cơn bão ngày càng trở nên phức tạp và khó dự đoán. Burcu Kosar, nhà vật lý khí quyển tại NASA, cho rằng nhiệt độ toàn cầu tăng do biến đổi khí hậu có thể làm gia tăng cường độ và tần suất giông bão, đồng thời cũng dẫn đến hoạt động sét mạnh hơn. Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn cần thêm thời gian để tìm hiểu và có những lý giải xác đáng về mối liên hệ giữa sét đỏ với các cơn bão và những gì xảy ra ngoài vũ trụ.

Một hiện tượng khác cũng thu hút sự chú ý của giới khoa học là ‘biển sữa’, khi mặt biển phát sáng đồng đều, lan rộng đến tận chân trời với ánh sáng xanh lục nhạt như ánh dạ quang. Các nhà nghiên cứu đã biên soạn cơ sở dữ liệu toàn diện nhất cho đến nay về những sự kiện này, kết hợp với các báo cáo, thông tin, ghi chép khi đi biển của các thủy thủ suốt 400 năm. Dự án này nhằm mục đích chuyển các câu chuyện truyền miệng nhiều thế kỷ thành bằng chứng khoa học và tìm ra mối liên hệ giữa những vùng biển phát sáng ấy với cách mà hành tinh xanh đang vận hành. Tuy nhiên, câu hỏi lớn nhất hiện vẫn chưa có lời giải: liệu hiện tượng này là dấu hiệu của một hệ sinh thái lành mạnh hay là biểu hiện của mất cân bằng sinh học?

Câu hỏi này mở ra hướng nghiên cứu mới về vai trò của vi khuẩn trong hệ sinh thái đại dương. Hơn nữa, san hô ở nhiều vùng biển cũng đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng. Theo công bố vào cuối tháng 4/2025, tình trạng tẩy trắng đã lan rộng đến 84% rạn san hô của đại dương, đây là sự kiện nghiêm trọng nhất từng xảy ra trên quy mô toàn cầu. Đây là lần thứ tư hiện tượng san hô bị tẩy trắng diễn ra trên toàn cầu kể từ năm 1998. Nguyên nhân được cho là do đại dương ấm lên và chưa biết khi nào sẽ kết thúc. Các nhà khoa học cho rằng cách tốt nhất để bảo vệ các rạn san hô là giải quyết tận gốc nguyên nhân của biến đổi khí hậu. Điều đó có nghĩa là giảm lượng khí thải của con người, chủ yếu từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch.

Tóm lại, những hiện tượng thiên nhiên kỳ lạ gần đây không chỉ mang đến cảnh tượng gây sửng sốt mà còn tiềm ẩn mối lo về sự biến đổi khí hậu và tác động xấu tới môi trường. Để bảo vệ hành tinh xanh, chúng ta cần phải hành động quyết liệt để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Điều này đòi hỏi sự hợp tác và nỗ lực từ tất cả các quốc gia và cộng đồng trên toàn thế giới để giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính và bảo vệ môi trường tự nhiên.

Những hiện tượng tự nhiên này là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Bằng cách nâng cao nhận thức và hành động cụ thể, chúng ta có thể góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu và bảo vệ tương lai của hành tinh.

Hai ngư dân Mỹ lập kỷ lục với cá ‘khủng’, nhưng bị khuyến cáo tiêu diệt vì xâm lấn

Jason Wise và Dyllan Rust, hai ngư dân đến từ Delaware, Mỹ, vừa lập kỷ lục tiểu bang khi bắt được những con cá có giá trị ẩm thực cao. Tuy nhiên, thay vì được vinh danh, các loài cá này lại bị chính quyền khuyến cáo tiêu diệt do thuộc nhóm sinh vật xâm lấn, đe dọa hệ sinh thái địa phương.

Wise đã ghi tên mình vào lịch sử với kỷ lục tiểu bang đầu tiên về cá trê đầu bẹt sau khi bắt được một con cá nặng khoảng 15,4 kg tại hồ Lums. Anh chia sẻ rằng cần câu của mình bị va mạnh, cong xuống đất và biết mình lại bắt được một con cá khủng. Đây không phải lần đầu Wise bắt được cá trê đầu bẹt tại địa điểm này, khi trong năm 2024, anh đã bắt được 53 con.

Gần như đồng thời, Rust từ Harrington cũng thiết lập một kỷ lục mới với con cá lóc đầu phương Bắc nặng gần 7 kg, phá kỷ lục cũ chỉ trong chưa đầy một tháng. Anh bắt được cá tại Marshyhope Ditch, bên ngoài Harrington.

Mặc dù được đánh giá cao về mặt ẩm thực, cả cá trê đầu bẹt và cá lóc phương Bắc đều nằm trong danh sách sinh vật xâm lấn, có khả năng phá vỡ cân bằng sinh thái. Theo DNREC, cá trê đầu bẹt chỉ săn cá sống và giáp xác, đe dọa nghiêm trọng đến hệ sinh vật thủy sinh bản địa. Còn cá lóc phương Bắc có khả năng sinh sản nhiều lần mỗi năm và ăn tạp, làm giảm số lượng cá thể thao như cá rô miệng rộng.

DNREC cũng nhấn mạnh rằng việc mua bán, vận chuyển, thả hoặc sở hữu các loài xâm lấn còn sống đều bị nghiêm cấm tại Delaware. Tuy nhiên, nếu ngư dân bắt được chúng bằng phương pháp hợp pháp, việc tiêu thụ làm thực phẩm được chấp nhận và thậm chí được khuyến khích.

Cá xâm lấn đang ngày càng được đánh giá cao về mặt ẩm thực và DNREC khuyến khích ngư dân báo cáo số lượng cá xâm lấn bắt được. Việc này không chỉ giúp kiểm soát số lượng cá xâm lấn mà còn góp phần bảo vệ hệ sinh thái địa phương.

Tín chỉ carbon đang trở thành một yếu tố quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, không chỉ giúp giảm thiểu tác động môi trường mà còn gắn liền với các giá trị lịch sử, văn hóa, nhân văn, tâm linh và sinh kế. Tại Việt Nam, nhiều mô hình bảo tồn rừng và nông nghiệp bền vững đã được triển khai, mang lại hiệu quả tích cực trong việc giảm phát thải và bảo vệ môi trường.

Một trong những mô hình đáng chú ý là khu rừng đầu nguồn sông Ngàn Phố, được phục dựng bởi TS. Trần Thị Lành sau hơn 20 năm. Bà Lành đã không nhận mình là người trồng rừng, mà thay vào đó, rừng được phục dựng thông qua việc thuyết phục cộng đồng địa phương tham gia bảo vệ và phục dựng rừng. Mô hình này không chỉ giúp hồi sinh cánh rừng mà còn giúp bảo tồn các giá trị văn hóa và tâm linh của cộng đồng dân tộc thiểu số.

Ngoài ra, mô hình lúa – tôm tại bán đảo Cà Mau, được triển khai bởi Kỹ sư Hồ Quang Cua, cũng là một ví dụ điển hình. Mô hình này giúp tăng thu nhập cho nông dân đồng thời giảm thiểu tác động môi trường thông qua việc áp dụng các phương pháp canh tác bền vững. Những mô hình như thế này đã chứng minh rằng việc bảo tồn môi trường và phát triển kinh tế không phải là hai mục tiêu đối lập.

Tín chỉ carbon là một cơ hội lớn để các mô hình bảo tồn và nông nghiệp bền vững được nhân rộng. Tuy nhiên, để phát triển thị trường tín chỉ carbon hiệu quả, cần có sự hỗ trợ của Chính phủ và các tổ chức quốc tế. Việc xây dựng một thị trường tín chỉ carbon minh bạch và hiệu quả sẽ giúp các dự án bảo tồn và phát triển bền vững có thể tiếp cận được nguồn vốn cần thiết để mở rộng và phát triển.

Các chuyên gia cho rằng, tín chỉ carbon cần có thương hiệu để tăng giá trị và thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư. Thương hiệu này có thể được xây dựng thông qua việc kể lại những câu chuyện về các dự án giảm phát thải và bảo tồn môi trường tại Việt Nam. Bằng cách tạo ra một thương hiệu mạnh mẽ và có uy tín, các dự án bảo tồn và phát triển bền vững tại Việt Nam có thể tiếp cận được nguồn vốn từ các nhà đầu tư quốc tế.

Với những giá trị đi kèm, tín chỉ carbon không chỉ là một công cụ giảm thiểu tác động môi trường mà còn là một cơ hội để Việt Nam phát triển bền vững và bảo vệ môi trường cho thế hệ tương lai. Qua đó, chúng ta có thể thấy rằng việc phát triển bền vững và bảo vệ môi trường không chỉ là trách nhiệm của một nhóm người hay một quốc gia mà là trách nhiệm chung của toàn nhân loại.

Cuối cùng, để hiện thực hóa cơ hội này, cần có sự chung tay của Chính phủ, doanh nghiệp, tổ chức và cộng đồng trong việc phát triển thị trường tín chỉ carbon và các mô hình bảo tồn và nông nghiệp bền vững. Bằng sự hợp tác chặt chẽ và nỗ lực không ngừng, chúng ta có thể xây dựng một tương lai bền vững và bảo vệ môi trường cho thế hệ mai sau.

Learn more about carbon credits and sustainable development