Trong 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh Sơn La đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong công tác dân tộc, đặc biệt là trong việc cải thiện đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số. Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Sơn La cho biết, đời sống của đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh đã ổn định và có nhiều chuyển biến tích cực trong các mặt từ nhà ở, hạ tầng, y tế đến giáo dục và an ninh trật tự.

Một điểm nhấn quan trọng trong 6 tháng đầu năm là việc triển khai quyết liệt chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc đẩy mạnh xóa nhà tạm, nhà dột nát. Toàn tỉnh Sơn La đã hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát cho trên 3.000 hộ gia đình, trong đó có trên 2.600 hộ được xây mới và trên 400 hộ được sửa chữa. Điều này đã mang lại mái ấm kiên cố cho hàng ngàn gia đình đồng bào dân tộc thiểu số, chấm dứt tình trạng sống trong những căn nhà dột nát, tạm bợ.

Bên cạnh đó, hệ thống kết cấu hạ tầng cơ sở ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số tiếp tục được đầu tư xây dựng và nâng cấp, tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương, sản xuất và sinh hoạt của người dân. Công tác bảo tồn, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc cũng được chú trọng, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của cộng đồng.

Chất lượng giáo dục vùng đồng bào dân tộc thiểu số đang từng bước nâng lên, quy mô trường, lớp học ngày càng mở rộng, đảm bảo quyền được học tập của con em đồng bào. Trong lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khỏe, nhiều chuyển biến tích cực đã được ghi nhận. Đặc biệt, 100% người dân thuộc hộ nghèo, cận nghèo, người dân tộc thiểu số sống ở vùng khó khăn và người dân sống ở vùng đặc biệt khó khăn đã được cấp miễn phí thẻ bảo hiểm y tế.

Tình hình an ninh, trật tự xã hội vùng dân tộc thiểu số cơ bản ổn định, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế – xã hội. Những kết quả đạt được trong 6 tháng đầu năm 2025 là minh chứng rõ nét cho sự quan tâm, đầu tư và định hướng đúng đắn của tỉnh Sơn La trong công tác dân tộc, mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc và bền vững hơn cho đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn.

Các vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) tại Việt Nam hiện nay đang phải đối mặt với nhiều thách thức từ các yếu tố an ninh phi truyền thống. Những thách thức này không chỉ dừng lại ở biến đổi khí hậu, dịch bệnh, di cư tự do, buôn bán người, tội phạm và khủng bố, mà còn có nguy cơ lan tỏa, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình an ninh trật tự, cũng như cản trở quá trình phát triển bền vững của các địa phương này.

Trước hết, biến đổi khí hậu đang ngày càng tác động mạnh mẽ đến cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số. Việc thay đổi các điều kiện thời tiết, gia tăng các thiên tai như lũ lụt, sạt lở đất không chỉ ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp mà còn đe dọa đến nơi ở và sinh kế của họ. Cùng với đó, dịch bệnh cũng gia tăng và dễ dàng bùng phát trong những khu vực có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn, làm xấu đi tình trạng sức khỏe và đời sống của người dân.

Ngoài ra, tình trạng di cư tự do, buôn bán người và các hoạt động tội phạm đang diễn biến phức tạp. Nhiều người dân vì tìm kiếm cơ hội kinh tế hoặc do áp lực của hoàn cảnh đã di cư ra các thành phố lớn, tạo ra những áp lực lên các dịch vụ công cộng và tiềm ẩn nhiều rủi ro về an sinh xã hội. Tình trạng buôn bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, vẫn chưa được ngăn chặn triệt để, gây ra những hậu quả nặng nề cho các gia đình và cộng đồng.

Không thể bỏ qua vai trò của khủng bố và các hoạt động tội phạm khác đang ngày càng manh nha và phát triển ở một số khu vực. Các nhóm tội phạm lợi dụng sự khó khăn về kinh tế và sự thiếu thốn thông tin của người dân để thực hiện các hoạt động phạm pháp, gây mất an ninh trật tự.

Nhận diện được những thách thức trên, việc xây dựng và thực hiện các chính sách đồng bộ, toàn diện để giải quyết những vấn đề này là cấp thiết. Chính sách cần gắn với đặc thù của từng vùng, từng dân tộc, nhằm giúp họ ổn định và phát triển. Đầu tiên, cần có những chương trình hỗ trợ đặc biệt trong việc thích ứng với biến đổi khí hậu và phòng chống dịch bệnh. Việc đầu tư cho cơ sở hạ tầng, nâng cao năng lực cho đội ngũ y tế tại chỗ và tăng cường hoạt động tuyên truyền, giáo dục về phòng chống dịch bệnh là vô cùng quan trọng.

Thứ hai, cần tăng cường các hoạt động hỗ trợ sinh kế cho người dân, giảm nghèo bền vững. Điều này không chỉ giúp người dân giảm bớt đi áp lực về kinh tế mà còn hạn chế tình trạng di cư tự do và các hoạt động tội phạm liên quan.

Cuối cùng, phải không ngừng tăng cường vai trò của cơ quan chức năng trong việc bảo vệ an ninh trật tự, đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức pháp luật cho đồng bào và tiếp tục phát huy vai trò của các tổ chức xã hội trong việc hỗ trợ và bảo vệ quyền lợi của người dân.

Một giải pháp quan trọng khác là tăng cường khả năng tiếp cận các dịch vụ công và nâng cao chất lượng cuộc sống cho đồng bào DTTS thông qua các chương trình phát triển bền vững của Chính phủ. Những nỗ lực nhằm tăng cường tiếng nói và sự tham gia của người dân trong quá trình xây dựng và thực hiện các chính sách cũng là yếu tố quyết định cho sự thành công.

Là một thành phần quan trọng trong tổng thể an ninh quốc gia, đảm bảo ổn định và phát triển ở vùng đồng bào DTTS đòi hỏi sự chung tay của cả hệ thống chính trị, cũng như cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, các tổ chức xã hội và Nhân dân.

Sau gần ba tuần chính thức vận hành theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, xã vùng cao Mai Châu, tỉnh Phú Thọ, đang từng bước khẳng định tinh thần đổi mới, chủ động thích ứng và quyết tâm xây dựng bộ máy gần dân, phục vụ Nhân dân ngày càng tốt hơn.

Xã Mai Châu được hình thành trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích tự nhiên, dân số của thị trấn Mai Châu, các xã Nà Phòn, Thành Sơn, Tòng Đậu và 5 xóm thuộc xã Đồng Tân. Mô hình mới, bộ máy mới, cùng với đặc thù 84% dân số là người dân tộc thiểu số, địa hình đồi núi, chia cắt đặt ra yêu cầu cao về vận hành bộ máy thông suốt, gần dân, hiệu quả.

Đảng bộ xã có 73 tổ chức cơ sở đảng trực thuộc với hơn 2.000 đảng viên. Đảng ủy xã kịp thời cập nhật các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của Trung ương, tỉnh để triển khai thực hiện tại địa phương. Đặc biệt, chú trọng công tác quán triệt tư tưởng chính trị để đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cấp ủy và người đứng đầu nhận thức đầy đủ về yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Trong bối cảnh vận hành mô hình mới, công tác xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được đặc biệt quan tâm. Bộ máy HĐND, UBND xã đã được công bố tại kỳ họp HĐND xã lần thứ nhất. Đảng ủy xã cũng đã công bố quyết định thành lập các tổ chức đảng trực thuộc và nhân sự chủ chốt.

Tinh thần phục vụ Nhân dân được thể hiện rõ tại Trung tâm Phục vụ hành chính công xã. Từ ngày 1-18/7, Trung tâm đã tiếp nhận và giải quyết 227 hồ sơ. Để thuận tiện cho công dân, xã đã bố trí 2 cán bộ tiếp nhận hồ sơ tại trụ sở xã cũ. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện còn gặp không ít khó khăn, điển hình là trong 226 hồ sơ TTHC đã giải quyết có 8 hồ sơ quá hạn. Hệ thống thông tin một cửa điện tử đường truyền chậm, xử lý được một bước quy trình phải đợi rất lâu, cán bộ không kịp tích chuyển đúng thời hạn.

Để khắc phục những khó khăn trên, xã đề nghị được đầu tư trang thiết bị phục vụ hoạt động của Trung tâm và quy chuẩn các hệ thống hướng dẫn biển, bảng, mô hình hoạt động. Bộ Tài chính sớm cung cấp tài khoản đăng ký kinh doanh cho cán bộ xử lý hồ sơ cấp xã để sớm giải quyết cho công dân.

Đảng bộ xã đang tích cực chuẩn bị tổ chức Đại hội nhiệm kỳ 2025-2030, trọng tâm là xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới và xác định rõ định hướng phát triển trong 5 năm tới. Định hướng chính của xã là tập trung phát triển du lịch, dịch vụ và nông nghiệp chất lượng cao.

Bộ máy mới, mô hình mới, trước mắt không tránh khỏi những vướng mắc, nhưng với tinh thần chủ động, đổi mới, thích ứng, xã Mai Châu sẽ giải quyết mọi khó khăn để ổn định và hòa nhịp cùng cả tỉnh, cả nước trong kỷ nguyên mới.

Trong những năm gần đây, hệ thống điện, đường, trường, trạm tại các xã vùng sâu, vùng xa đã được xây dựng và nâng cấp đồng bộ, giúp cải thiện đáng kể điều kiện sống của người dân. Những con đường đất đã được bê-tông hóa, nhựa hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại và giao thương của nhân dân. Trường học và trạm y tế cũng được xây dựng khang trang, cung cấp môi trường học tập tốt cho con em đồng bào và dịch vụ chăm sóc sức khỏe chất lượng cho người dân.

Việc đầu tư vào vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi không chỉ giúp kích cầu phát triển toàn xã hội mà còn giảm bớt khoảng cách giữa các hộ gia đình giàu và nghèo. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả lâu dài, cần có sự đầu tư chung cho toàn vùng và đầu tư riêng cho từng đối tượng. Ông Điểu Điều, Trưởng ban Dân tộc Hội đồng nhân dân tỉnh Đồng Nai, cho rằng cần có sự đầu tư cho từng hộ gia đình để những hộ nghèo, cận nghèo có động lực vươn lên.

Ông Điểu Điều cũng đề xuất rằng trước mắt, cần đầu tư con giống, nông cụ cho đồng bào. Về lâu dài, cần đầu tư nghề, đầu tư thay đổi tư duy, ý thức cho đồng bào để họ tự vươn lên. Cách xóa nghèo hiện nay, chỉ đơn giản là ‘dân nghèo cái gì thì cho cái đó’, không phải là giải pháp bền vững. Lâm Nhanh, một cán bộ đoàn của xã Lộc Hưng, tỉnh Đồng Nai, đã tiên phong trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng để nâng cao giá trị và mở ra hướng đi mới cho địa phương.

Nhờ được Quỹ hỗ trợ nông dân hỗ trợ thêm 50 triệu đồng, anh đã chủ động chuyển đổi vùng đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng dưa lưới. Hiện nay, anh đã hỗ trợ thêm 10 hộ dân khác trồng dưa lưới trên diện tích 10 ha. Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng không chỉ giúp tăng thu nhập cho gia đình anh mà còn mở ra hướng đi mới cho người dân trong vùng.

Tại các xã biên giới như Tân Tiến, Thiện Hưng, Hưng Phước, trước đây hạ tầng y tế thiếu và yếu, nhưng nhờ được đầu tư các nguồn lực, trong đó có nguồn vốn của Chương trình phát triển vùng dân tộc thiểu số và miền núi, đã tạo nên một hệ thống chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân ngày càng hiệu quả và chất lượng. Trạm y tế của xã Hưng Phước đã có đủ hạ tầng kỹ thuật và khối phụ trợ, cũng như đủ thuốc trong danh mục thuốc chữa bệnh chủ yếu sử dụng tại trạm y tế xã theo quy định hiện hành.

Khi hệ thống y tế được đầu tư đồng bộ, người dân vùng sâu, vùng xa có điều kiện tiếp cận các dịch vụ khám, chữa bệnh kịp thời, giảm bớt bệnh tật và nâng cao thể trạng và chất lượng cuộc sống. Qua đó, thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với vùng sâu, vùng xa, góp phần củng cố niềm tin của đồng bào đối với chính quyền.

Thông qua tín dụng ưu đãi, người dân có điều kiện đầu tư vào sản xuất, chăn nuôi, phát triển kinh tế hộ gia đình bền vững, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần. Chị Thị Geo, ở xã Đắk Nhau, năm 2022 được vay 50 triệu đồng từ nguồn vốn chính sách, đã mua một cặp bò giống và làm chuồng trại. Đến nay, đàn bò của chị đã phát triển lên năm con, tạo nguồn thu nhập ổn định và giúp gia đình chị chính thức thoát nghèo.

Những nguồn vốn chính sách của trung ương và địa phương như những cơn ‘mưa dầm’ thấm sâu vào đời sống đồng bào vùng sâu, vùng xa, từng bước thay đổi cuộc sống của người dân. Qua đó, giúp người dân vùng sâu, vùng xa tiếp cận được các dịch vụ cơ bản, nâng cao chất lượng cuộc sống và có cơ hội vươn lên thoát nghèo bền vững.