Các thỏa thuận thương mại quốc tế đang trở thành tâm điểm chú ý hơn bao giờ hết trong bối cảnh hiện nay, khi mà Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục đe dọa các quốc gia bằng việc áp thuế quan cao hơn cho đến khi họ đồng ý ký kết các thỏa thuận mới với Mỹ. Tuy nhiên, quá trình đàm phán các thỏa thuận thương mại giữa các quốc gia diễn ra như thế nào và liệu những hành động mạnh mẽ của ông Trump có làm thay đổi cách thức tiến hành các cuộc đàm phán hay không?

Jason Langrish, một nhà đàm phán thương mại kỳ cựu của Canada, cho biết rằng những lời đe dọa áp thuế của ông Trump đã làm xấu đi bầu không khí trong phòng đàm phán. Ông giải thích rằng gần đây, trong thời kỳ chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa bản địa đang gia tăng, các thỏa thuận thương mại đã trở nên mang tính phòng thủ và buộc tội nhiều hơn. Ông Langrish, người đã giúp Canada ký kết các thỏa thuận thương mại với EU và Ấn Độ, cho biết rằng điều này trái ngược với cách thức các thỏa thuận như vậy được đạt được trước đây.

Theo truyền thống, các cuộc đàm phán thương mại thường mang tính tích cực vì bạn đang nâng cấp một thỏa thuận vốn đã có hiệu quả giữa hai quốc gia. Một cựu đàm phán viên thương mại khác, Karl Falkenberg, người đã nhiều năm làm đại diện cho EU trong các cuộc đàm phán, nói rằng ông Trump ‘không chấp nhận luật chơi’. Ông không có ý khen ngợi, nhưng ông Trump chắc chắn sẽ coi đó là một lời khen.

Vậy chính xác thì các cuộc đàm phán thương mại được tiến hành như thế nào? Điều gì diễn ra trong các phòng họp kín? Quá trình đàm phán thương mại thường bắt đầu với việc mỗi bên chỉ định một trưởng đoàn đàm phán. Các nhóm được bố trí cho mỗi bàn đàm phán, có thể bao gồm các vấn đề như thuế quan, quy định, và mua sắm chính phủ. Mỗi bàn đàm phán sẽ có một thành viên phụ trách riêng.

Ông Langrish nói rằng sau đó, ‘cuộc đua bắt đầu’, lưu ý rằng các thỏa thuận thường mất nhiều năm để hoàn tất. Đối với ông Falkenberg, một ngày làm việc điển hình trong các cuộc đàm phán gồm một phiên vào buổi sáng và một phiên vào buổi chiều, nhưng ông cho biết đã từng ‘rời văn phòng lúc 5 giờ sáng’.

Mặc dù các bộ phim chính trị truyền hình thường phóng đại các xung đột trong đàm phán, nhưng hầu hết những người trong ngành đều nói rằng công việc thực sự diễn ra âm thầm, trong nhiều giờ thương lượng chiến lược, cả cho và nhận. Wendy Cutler, một cựu nhà đàm phán thương mại của Mỹ, cho biết rằng yếu tố quan trọng nhất trong đàm phán là sự tin tưởng.

Bà nói rằng bạn sẽ không bao giờ có được 100% sự tin tưởng, bởi vì mỗi bên đều có các mục tiêu quốc gia riêng. Nhưng nếu bạn cảm thấy có thể chia sẻ không chính thức các đề xuất với phía bên kia, và điều đó sẽ không bị rò rỉ ra báo chí hay lan truyền đến các bên liên quan, thì sẽ dễ dàng hơn để đi đến một kết thúc thành công.

Tuy nhiên, trong khi các yếu tố nội bộ trong phòng đàm phán có vai trò quan trọng, thì những gì đang diễn ra bên ngoài thế giới mới chính là thứ có thể quyết định sự thành – bại của một thỏa thuận. Ông Langrish chỉ ra rằng có những người phản đối một thỏa thuận được ký kết, chẳng hạn như một lĩnh vực kinh tế có thể bị ảnh hưởng tiêu cực, hoặc phe đối lập chính trị trong nước.

Bà Cutler nói thêm rằng điều khiến các nhóm đàm phán của Mỹ gặp khó khăn chính là việc ông Trump muốn họ ký kết các thỏa thuận mới với hầu hết các quốc gia trong một khoảng thời gian rất ngắn. Lời khuyên của bà Cutler dành cho Tổng thống Donald Trump và những người thân cận ông là hãy ngưng sử dụng mạng xã hội, vì việc quá công khai một cuộc đàm phán có thể gây ảnh hưởng đến tiến trình.

Trong khi đó, khi thuế quan của Mỹ dường như liên tục tăng giảm một cách khó hiểu, giới luật sư thương mại trên toàn thế giới đang rất được săn đón.

Trong một động thái thể hiện sự cứng rắn và quyết tâm bảo vệ lợi ích của mình, Liên minh châu Âu (EU) đã công bố một gói biện pháp đáp trả nhằm vào Mỹ vào ngày 24/7. Gói biện pháp này được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa hai bên đang leo thang và các cuộc đàm phán đang diễn ra.

Gói biện pháp của EU bao gồm hai phần, nhắm vào hàng hóa Mỹ trị giá lên đến 93 tỷ euro (khoảng 109 tỷ USD). Phần đầu tiên trị giá 21 tỷ euro sẽ áp thuế cao hơn đối với hàng hóa Mỹ, như một biện pháp đáp trả trực tiếp việc chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế thép và nhôm đối với EU. Phần thứ hai, trị giá 72 tỷ euro, sẽ mở rộng danh sách các sản phẩm của Mỹ bị áp thuế, bao gồm máy bay Boeing và rượu bourbon Kentucky.

EU khẳng định rằng mục tiêu chính của họ là tìm kiếm một giải pháp thông qua đàm phán và tin rằng điều đó là trong tầm tay. Tuy nhiên, bằng cách công bố gói biện pháp trả đũa này, EU cũng thể hiện sự sẵn sàng cứng rắn để gây sức ép lên Washington. Các quốc gia thành viên EU đã thống nhất và ủng hộ mạnh mẽ gói biện pháp này.

Hiện tại, EU và Mỹ đang tiến gần đến một thỏa thuận thương mại, trong đó có đề xuất về mức thuế 15% và một số nhượng bộ trong các lĩnh vực quan trọng. Tuy nhiên, nếu không đạt được thỏa thuận, gói biện pháp đối phó của EU sẽ có hiệu lực vào ngày 7/8 cho phần đầu tiên và sẽ được triển khai theo hai giai đoạn vào ngày 7/9 và 7/2 đối với phần thứ hai.

Các mức thuế trả đũa mà EU đề xuất không nhằm mục đích làm leo thang căng thẳng mà chủ yếu hỗ trợ cho các cuộc đàm phán. Mặc dù đã bị áp thuế quan từ phía Mỹ đối với 70% hàng xuất khẩu của mình, EU vẫn chưa áp dụng bất kỳ biện pháp đối phó tương tự nào đối với Mỹ.

Về những đề nghị cụ thể mà EU có thể đưa ra để đạt được thỏa thuận, một số nguồn tin từ EU cho biết họ không cân nhắc việc cam kết đầu tư vào Mỹ tương tự như Nhật Bản đã làm. Tuy nhiên, EU có thể xem xét giảm một số mức thuế để tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc đàm phán.

Các dự đoán hiện tại cho thấy mức thuế 15% mà Mỹ có thể áp dụng đối với châu Âu sẽ tập trung vào các lĩnh vực như ô tô và dược phẩm, và dự kiến sẽ không cộng thêm vào các mức thuế trước đó. Một số lĩnh vực như máy bay, gỗ, dược phẩm, và sản phẩm công nghiệp có thể sẽ được miễn trừ thuế trong thỏa thuận tiềm năng.

Liên minh châu Âu (EU) đang đẩy nhanh kế hoạch trả đũa với Mỹ trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump đe dọa áp thuế 30% lên hàng hóa của khối từ ngày 1/8. Căng thẳng thương mại giữa hai bên đang leo thang và EU đang chuẩn bị các biện pháp trả đũa sâu rộng.

Một nguồn tin ngoại giao cho biết nhiều nước thành viên EU, trong đó có Đức, đang xem xét sử dụng công cụ ‘chống ép buộc’ (ACI) để đáp trả Washington nếu đàm phán thất bại. Công cụ này cho phép EU hạn chế sự tiếp cận của các công ty nước ngoài, bao gồm Mỹ, vào thị trường đấu thầu công, dịch vụ tài chính và đầu tư. ACI vốn được xây dựng để đối phó với Trung Quốc, nhưng hiện đang được xem xét để sử dụng đối với Mỹ.

Một số thành viên EU vẫn e ngại về việc sử dụng công cụ này, vì ông Trump đã cảnh báo sẽ trả đũa nếu EU hành động. Tuy nhiên, Pháp đã ủng hộ biện pháp này và Đức cũng bắt đầu thể hiện sự đồng tình. Các cuộc trao đổi gần đây giữa Ủy viên Thương mại EU Maros Sefcovic và phía Mỹ vẫn chưa tìm được tiếng nói chung.

EU hy vọng duy trì mức thuế 10% đối với phần lớn hàng xuất khẩu, nhưng phía Mỹ đề xuất các mức cao hơn, thậm chí không loại trừ khả năng áp thuế 30%. Ông Sefcovic cảnh báo mức thuế 30% có thể khiến hoạt động thương mại giữa hai bên gần như tê liệt. Các đề xuất từ phía Mỹ bị đánh giá là thiếu nhất quán, và không ai đảm bảo được điều gì sẽ phù hợp với quan điểm của ông Trump.

EU đã có một gói thuế trị giá 21 tỷ euro nhắm vào hàng hóa Mỹ đang được tạm hoãn tới ngày 6/8, và vẫn đang cân nhắc một gói trả đũa bổ sung với quy mô lên tới 72 tỷ euro hàng xuất khẩu Mỹ. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nhấn mạnh ‘vẫn chưa đến mức phải dùng’ ACI và coi đó chỉ là phương án cuối cùng.

Trước những diễn biến leo thang trong quan hệ thương mại, EU đang nỗ lực tìm kiếm giải pháp để tránh đối đầu trực diện với Mỹ. Trong khi đó, Tổng thống Trump vẫn tiếp tục khẳng định lập trường cứng rắn của mình trong vấn đề thương mại, gây ra nhiều thách thức cho khối châu Âu trong việc duy trì quan hệ hợp tác kinh tế.

Hiện tại, các bên liên quan đang tích cực xúc tiến các cuộc đàm phán để tìm ra một giải pháp phù hợp. Tuy nhiên, kết quả vẫn chưa thể xác định và căng thẳng thương mại giữa EU và Mỹ vẫn đang ở mức cao.

Bộ trưởng Thương mại Mỹ, ông Howard Lutnick, mới đây đã lên tiếng khẳng định rằng thời hạn các nước phải trả thuế nhập khẩu cho hàng hóa vào Mỹ sẽ không có thay đổi thêm. Phát biểu này được ông Lutnick đưa ra trong một cuộc phỏng vấn với CBS News vào ngày 20/7. Thông tin này giúp làm rõ những đồn đoán về khả năng lùi thời hạn áp thuế đối ứng ở mức cao với các đối tác thương mại của Mỹ.

Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã hai lần điều chỉnh thời hạn áp thuế, sau khi công bố chính sách này vào ngày 2/4. Lần đầu tiên, thời hạn được lùi đến ngày 9/7 và hiện tại là sang đầu tháng 8. Tuy nhiên, ông Lutnick nhấn mạnh rằng việc bắt đầu thu thuế không đồng nghĩa với việc ‘Mỹ sẽ không tiếp tục đàm phán sau ngày này’. Ông cũng tỏ ra tự tin về khả năng đạt được thỏa thuận thương mại với Liên minh châu Âu (EU).

‘Hai đối tác thương mại lớn nhất thế giới đang đàm phán với nhau. Chúng tôi sẽ có thỏa thuận. Tôi tự tin là như vậy’, ông Lutnick nói. Bộ trưởng Thương mại Mỹ cũng cho biết các nước nhỏ ‘ở Mỹ Latin, Caribbean, châu Phi’ sẽ chỉ chịu mức thuế cơ bản là 10%. Điều này có thể giúp nhiều nước chưa nhận thư báo thuế của Mỹ thở phào. Trước đó, ông Trump từng cho biết mức chung cho các đối tác thương mại nhỏ sẽ là ‘hơn 10% một chút’.

Trong khi đó, ông Lutnick khẳng định ‘các đối tác lớn sẽ phải mở cửa thị trường, hoặc trả mức thuế công bằng cho Mỹ’. Ông cũng dự báo Tổng thống Trump sẽ đàm phán lại Hiệp định Thương mại Mỹ – Mexico – Canada (USMCA) mà 3 nước đã ký kết trong nhiệm kỳ đầu của ông. Đến nay, 26 quốc gia đã được thông báo mức thuế nhập khẩu mới khi bán hàng sang Mỹ, bắt đầu từ ngày 1/8. Mức mới dao động từ 19-50%, phần lớn bằng hoặc tương đương ngưỡng công bố ngày 2/4. Hiện tại, các nước đều chịu thuế 10% khi bán hàng sang Mỹ.

Nhiều đối tác thương mại đang đẩy nhanh tốc độ đàm phán với Mỹ, để giảm mức thuế phải chịu. Đến nay, Mỹ mới công bố đạt thỏa thuận với Anh, Trung Quốc, Việt Nam và Indonesia. Những quốc gia này đã đạt được thỏa thuận về mức thuế nhập khẩu khi bán hàng sang Mỹ, giúp giảm thiểu tác động của chính sách thuế mới.