Chiều ngày 15/7, tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đã phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tổ chức hội thảo với chủ đề ‘Phát triển nông nghiệp bền vững gắn với bảo vệ môi trường’. Hội thảo này nằm trong khuôn khổ chương trình giám sát chuyên đề của Quốc hội, với mục tiêu tìm kiếm giải pháp cho sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Trước những thách thức mà biến đổi khí hậu đang gây ra, các đại biểu tham dự hội thảo đã nhận định rằng ngành nông nghiệp nước ta cần phải chuyển đổi mô hình phát triển từ khai thác tối đa sang phát triển hài hòa bền vững. Điều này đòi hỏi sự chuyển đổi từ chú trọng sản lượng sang chú trọng chất lượng, hiệu quả và thân thiện với môi trường. Việc phát triển nông nghiệp bền vững không chỉ là yêu cầu tất yếu từ thực tiễn mà còn là trách nhiệm của Việt Nam trong việc thực hiện các cam kết quốc tế, đặc biệt là mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Hội thảo là dịp để các nhà quản lý, nhà khoa học, các tổ chức nghiên cứu, đào tạo, doanh nghiệp và cơ quan hoạch định chính sách cùng trao đổi, chia sẻ tri thức thực tiễn và tầm nhìn để kiến tạo một nền nông nghiệp phát triển xanh, sinh thái và thích ứng với biến đổi khí hậu. Tại hội thảo, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, đã giới thiệu về các ngành học và sản phẩm khoa học công nghệ mà Học viện đã triển khai trong thời gian qua, trong đó có các ngành mũi nhọn như khoa học môi trường, quản lý đất đai, công nghệ sinh học, phát triển nông thôn bền vững.

Ông Nguyễn Quốc Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, đã đề nghị rà soát, sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện đồng bộ về sản xuất trồng trọt, bền vững, hữu cơ và sản xuất nông nghiệp sinh thái tuần hoàn, lồng ghép với yếu tố bảo vệ môi trường. Ông cũng đề nghị tham mưu ban hành cơ chế, chính sách ưu đãi cho các doanh nghiệp sản xuất thuốc bảo vệ thực vật sinh học, các chế phẩm hữu cơ, tăng cường đầu tư nghiên cứu, phát triển các tiến bộ kỹ thuật canh tác tiên tiến.

Các đại biểu tham dự hội thảo cũng đã đề nghị hoàn thiện hành lang pháp lý, đầu tư tài chính xanh, phát triển các cơ sở đào tạo, nghiên cứu để xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực nông nghiệp, có những cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp và nông dân thực hiện nông nghiệp xanh. Ông Trần Mạnh Báo, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn ThaiBinh Seed, cho rằng vấn đề chính không phải là vấn đề kỹ thuật mà chính là vấn đề chính sách để đưa vào cuộc sống.

Phát biểu kết luận Hội thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đã nhấn mạnh rằng nông nghiệp tuần hoàn không bắt đầu từ đỉnh cao mà từ nền tảng. Muốn phát triển bền vững hãy bắt đầu từ những điều nhỏ nhất, không thể chờ hoàn thiện thể chế, ngân sách đủ đầy mới bắt đầu vào việc, phải bắt đầu từ từng hộ nông dân làm được việc nhỏ nhất, từng cán bộ khuyến nông nói bằng ngôn ngữ dễ hiểu nhất, từng trường, viện nghiên cứu giải pháp thiết thực nhất. Sắp tới, Quốc hội tiếp tục ưu tiên sửa đổi, bổ sung các luật liên quan để tháo gỡ rào cản, hỗ trợ đầu tư xanh và tăng cường giám sát thực thi, đảm bảo nền nông nghiệp Việt Nam không chỉ đạt mục tiêu tăng trưởng mà còn góp phần thực hiện tầm nhìn phát triển quốc gia đến năm 2045.

Các vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) tại Việt Nam hiện nay đang phải đối mặt với nhiều thách thức từ các yếu tố an ninh phi truyền thống. Những thách thức này không chỉ dừng lại ở biến đổi khí hậu, dịch bệnh, di cư tự do, buôn bán người, tội phạm và khủng bố, mà còn có nguy cơ lan tỏa, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình an ninh trật tự, cũng như cản trở quá trình phát triển bền vững của các địa phương này.

Trước hết, biến đổi khí hậu đang ngày càng tác động mạnh mẽ đến cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số. Việc thay đổi các điều kiện thời tiết, gia tăng các thiên tai như lũ lụt, sạt lở đất không chỉ ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp mà còn đe dọa đến nơi ở và sinh kế của họ. Cùng với đó, dịch bệnh cũng gia tăng và dễ dàng bùng phát trong những khu vực có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn, làm xấu đi tình trạng sức khỏe và đời sống của người dân.

Ngoài ra, tình trạng di cư tự do, buôn bán người và các hoạt động tội phạm đang diễn biến phức tạp. Nhiều người dân vì tìm kiếm cơ hội kinh tế hoặc do áp lực của hoàn cảnh đã di cư ra các thành phố lớn, tạo ra những áp lực lên các dịch vụ công cộng và tiềm ẩn nhiều rủi ro về an sinh xã hội. Tình trạng buôn bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, vẫn chưa được ngăn chặn triệt để, gây ra những hậu quả nặng nề cho các gia đình và cộng đồng.

Không thể bỏ qua vai trò của khủng bố và các hoạt động tội phạm khác đang ngày càng manh nha và phát triển ở một số khu vực. Các nhóm tội phạm lợi dụng sự khó khăn về kinh tế và sự thiếu thốn thông tin của người dân để thực hiện các hoạt động phạm pháp, gây mất an ninh trật tự.

Nhận diện được những thách thức trên, việc xây dựng và thực hiện các chính sách đồng bộ, toàn diện để giải quyết những vấn đề này là cấp thiết. Chính sách cần gắn với đặc thù của từng vùng, từng dân tộc, nhằm giúp họ ổn định và phát triển. Đầu tiên, cần có những chương trình hỗ trợ đặc biệt trong việc thích ứng với biến đổi khí hậu và phòng chống dịch bệnh. Việc đầu tư cho cơ sở hạ tầng, nâng cao năng lực cho đội ngũ y tế tại chỗ và tăng cường hoạt động tuyên truyền, giáo dục về phòng chống dịch bệnh là vô cùng quan trọng.

Thứ hai, cần tăng cường các hoạt động hỗ trợ sinh kế cho người dân, giảm nghèo bền vững. Điều này không chỉ giúp người dân giảm bớt đi áp lực về kinh tế mà còn hạn chế tình trạng di cư tự do và các hoạt động tội phạm liên quan.

Cuối cùng, phải không ngừng tăng cường vai trò của cơ quan chức năng trong việc bảo vệ an ninh trật tự, đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức pháp luật cho đồng bào và tiếp tục phát huy vai trò của các tổ chức xã hội trong việc hỗ trợ và bảo vệ quyền lợi của người dân.

Một giải pháp quan trọng khác là tăng cường khả năng tiếp cận các dịch vụ công và nâng cao chất lượng cuộc sống cho đồng bào DTTS thông qua các chương trình phát triển bền vững của Chính phủ. Những nỗ lực nhằm tăng cường tiếng nói và sự tham gia của người dân trong quá trình xây dựng và thực hiện các chính sách cũng là yếu tố quyết định cho sự thành công.

Là một thành phần quan trọng trong tổng thể an ninh quốc gia, đảm bảo ổn định và phát triển ở vùng đồng bào DTTS đòi hỏi sự chung tay của cả hệ thống chính trị, cũng như cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, các tổ chức xã hội và Nhân dân.

Những hiện tượng thiên nhiên hiếm gặp và kỳ lạ gần đây đã thu hút sự chú ý của toàn cầu, từ những tia sét đỏ với hình dạng kỳ dị như trong phim khoa học viễn tưởng đến hiện tượng ‘biển sữa’ và sự tẩy trắng đồng loạt của san hô. Tuy nhiên, đằng sau những cảnh tượng gây sửng sốt này ẩn chứa những mối lo ngại về sự biến đổi khí hậu và tác động xấu tới môi trường.

Sét đỏ, một hiện tượng hiếm hoi, đã được ghi nhận tại dãy Himalaya vào năm 2022. Các nhà nghiên cứu cho rằng mặc dù sét đỏ xảy ra ở tầng khí quyển trên, nhưng chúng thường liên quan đến các biến đổi về thời tiết, có thể rất cực đoan. Nghiên cứu về hiện tượng này không chỉ giúp giải mã những bí ẩn tồn tại mà còn góp phần lý giải cách các cơn bão ngày càng trở nên phức tạp và khó dự đoán. Burcu Kosar, nhà vật lý khí quyển tại NASA, cho rằng nhiệt độ toàn cầu tăng do biến đổi khí hậu có thể làm gia tăng cường độ và tần suất giông bão, đồng thời cũng dẫn đến hoạt động sét mạnh hơn. Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn cần thêm thời gian để tìm hiểu và có những lý giải xác đáng về mối liên hệ giữa sét đỏ với các cơn bão và những gì xảy ra ngoài vũ trụ.

Một hiện tượng khác cũng thu hút sự chú ý của giới khoa học là ‘biển sữa’, khi mặt biển phát sáng đồng đều, lan rộng đến tận chân trời với ánh sáng xanh lục nhạt như ánh dạ quang. Các nhà nghiên cứu đã biên soạn cơ sở dữ liệu toàn diện nhất cho đến nay về những sự kiện này, kết hợp với các báo cáo, thông tin, ghi chép khi đi biển của các thủy thủ suốt 400 năm. Dự án này nhằm mục đích chuyển các câu chuyện truyền miệng nhiều thế kỷ thành bằng chứng khoa học và tìm ra mối liên hệ giữa những vùng biển phát sáng ấy với cách mà hành tinh xanh đang vận hành. Tuy nhiên, câu hỏi lớn nhất hiện vẫn chưa có lời giải: liệu hiện tượng này là dấu hiệu của một hệ sinh thái lành mạnh hay là biểu hiện của mất cân bằng sinh học?

Câu hỏi này mở ra hướng nghiên cứu mới về vai trò của vi khuẩn trong hệ sinh thái đại dương. Hơn nữa, san hô ở nhiều vùng biển cũng đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng. Theo công bố vào cuối tháng 4/2025, tình trạng tẩy trắng đã lan rộng đến 84% rạn san hô của đại dương, đây là sự kiện nghiêm trọng nhất từng xảy ra trên quy mô toàn cầu. Đây là lần thứ tư hiện tượng san hô bị tẩy trắng diễn ra trên toàn cầu kể từ năm 1998. Nguyên nhân được cho là do đại dương ấm lên và chưa biết khi nào sẽ kết thúc. Các nhà khoa học cho rằng cách tốt nhất để bảo vệ các rạn san hô là giải quyết tận gốc nguyên nhân của biến đổi khí hậu. Điều đó có nghĩa là giảm lượng khí thải của con người, chủ yếu từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch.

Tóm lại, những hiện tượng thiên nhiên kỳ lạ gần đây không chỉ mang đến cảnh tượng gây sửng sốt mà còn tiềm ẩn mối lo về sự biến đổi khí hậu và tác động xấu tới môi trường. Để bảo vệ hành tinh xanh, chúng ta cần phải hành động quyết liệt để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Điều này đòi hỏi sự hợp tác và nỗ lực từ tất cả các quốc gia và cộng đồng trên toàn thế giới để giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính và bảo vệ môi trường tự nhiên.

Những hiện tượng tự nhiên này là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Bằng cách nâng cao nhận thức và hành động cụ thể, chúng ta có thể góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu và bảo vệ tương lai của hành tinh.

Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế vừa tổ chức thành công Hội thảo quốc tế Công nghệ và Quản lý Xanh (IFGTM) lần thứ 15, năm 2025. Sự kiện này đã tập hợp các nhà khoa học, hoạch định chính sách và quản lý từ nhiều quốc gia để thảo luận và chia sẻ các nghiên cứu mới nhất về bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu.

Với chủ đề “Các giải pháp quản lý và công nghệ xanh hướng tới phát triển bền vững và phát thải ròng bằng 0”, hội thảo đã trở thành một diễn đàn quan trọng cho các chuyên gia từ nhiều lĩnh vực để trao đổi ý tưởng và kinh nghiệm. Hội thảo IFGTM 2025 được tổ chức thành 1 phiên toàn thể và 3 phiên chuyên đề, với hơn 24 báo cáo khoa học được trình bày. Ngoài ra, còn có 27 báo cáo treo (poster) được展示, đa số là của các nhà nghiên cứu trẻ và nghiên cứu sinh.

Theo PGS.TS Võ Thanh Tùng, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế, chủ đề của IFGTM 2025 phản ánh xu hướng toàn cầu về chuyển đổi xanh và nỗ lực đạt đến phát thải ròng khí nhà kính bằng không (Net-Zero). Các báo cáo trình bày tại hội thảo tập trung vào các nhóm nội dung quan trọng, bao gồm: Các giải pháp công nghệ xanh trong kiểm soát ô nhiễm; Các công cụ và giải pháp tiên tiến cho quản lý tài nguyên và môi trường; Năng lượng và biến đổi khí hậu; Kết nối học thuật – doanh nghiệp – cộng đồng trong tiến trình đạt mục tiêu Net-Zero.

Các báo cáo có chất lượng sẽ trải qua quá trình bình duyệt để công bố trên Kỷ yếu thuộc hệ thống của Nhà xuất bản Trans Tech Publications và trên các tạp chí khoa học uy tín như Khoa học Đại học Huế: Khoa học Tự nhiên, Khoa học và Công nghệ Trường Đại học Khoa học. Điều này không chỉ giúp nâng cao chất lượng nghiên cứu mà còn tạo cơ hội cho các nhà khoa học trẻ tiếp cận với các tiêu chuẩn quốc tế.

Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế, đặc biệt là Khoa Môi trường, đã có vai trò tích cực trong mạng lưới CGTMR từ những ngày đầu thành lập. Trường đã từng đăng cai tổ chức thành công IFGTM 2015 và tiếp tục là thành viên quan trọng trong mạng lưới này. Với thế mạnh về đào tạo, nghiên cứu và hợp tác quốc tế về môi trường, trường đã góp phần không nhỏ vào sự phát triển của lĩnh vực này trong những năm qua.

IFGTM là diễn đàn khoa học thường niên của Mạng lưới Nghiên cứu Công nghệ và Quản lý Xanh (CGTMR), bao gồm các đơn vị có đào tạo và nghiên cứu về môi trường trong nước và các đối tác quốc tế. Hiện nay, CGTMR có 17 đơn vị thành viên trong nước và 4 đối tác quốc tế. Kể từ khi hình thành đến nay, đã có 14 hội thảo IFGTM được các đơn vị khắp các miền đất nước đăng cai tổ chức, đóng góp vào sự phát triển của nghiên cứu và hợp tác về môi trường ở Việt Nam.